Rəhim və Rəhman Allahın adı ilə
Seyyid Cəfər Murtəza əl-Əmilinin əs-Sirətun-Nəbiyyil-Əzəm əsərinin səhihində (cild 4, səh. 153) belə deyilir:
“Vətən sevgisi imandandır.” Onlardan («əleyhimussəlam») belə bir hədis nəql olunmuşdur ki: “Vətən sevgisi imandandır.” Biz bu hədisin sənədinə baxmadan (fərz edək ki mötəbərdir) belə deyə bilərik: İlk baxışda bu kəlamın sağlam və məqbul bir mənasını təsəvvür etmək çətin görünə bilər. Niyə vətəni sevmək imanla əlaqələndirilir?! Axı insanın doğulduğu və yaşadığı torpaq – hərçənd coğrafi baxımdan zəif və dəyərsiz görünsə də – necə olur ki, bu qədər qiymətli və hörmətli sayılır və onun sevgisi imanın bir hissəsi hesab olunur?! Əks halda, yəni bu sevgi olmadan iman naqis və təsirsizmi qalır?! Bu suala cavab olaraq deyirik: İslamın diqqət yetirdiyi bu sevgi əsla məqsədsiz, faydasız və İslama zidd bir sevgi ola bilməz. Əksinə, bu sevgi İslamın ali hədəfləri ilə uyğunlaşan, ilahi və real iman mənbəyindən qaynaqlanan bir sevgidir. Buna görə də o, “imandandır.” İslamın “sevgisi imandandır” dediyi vətən, insanın doğulduğu torpaq deyil, böyük İslam vətənidir. Onun qorunması – dinin və insanlığın qorunması deməkdir. Çünki din onunla ucalır, Allahın kəlməsi onunla yüksəlir, İslam onunla güclənir. O, sabitlik və aramlıq məkanıdır; fikri, ruhi və maddi gücün qurulduğu yerdir; daha sonra isə əməli səviyyədə hərəkətə keçmək, daha yaxşı və kamil vəziyyətə doğru addımlamaq üçün zəmindir. Əksinə, qəriblik və sabitsizlik mühitində isə dağınıqlıq, gücün israfı, fürsətlərin itirilməsi vardır. İnsan nə öz halını, nə də gələcəyini düşünməyə imkan tapır. Əgər düşünsə belə, mərkəzilik və təşkilatlanma olmadığından qərarlarını həyata keçirə bilmir; sabitlik, diqqət və davamlılıqdan məhrum qalır. Bəli, vətən yalnız dinin və haqqın müdafiəsi, xeyirli və uca məqsədlərə çatmaq üçün bir vasitədir. Əsl olan – dindir və insandır. Vətən və digər şeylər isə bu dinə xidmət etməli, insanın xeyrinə olmalıdır. Kim öz vətənini İslamı qorumaq və ona sevgi bəsləmək naminə qoruyursa, onun bu qoruması və sevgisi imandandır. Amma əgər vətən şirk, küfr, azğınlıq və insanlığın alçaldılması məkanıdırsa, belə bir vətəni qorumaq və sevmək – şirki qorumaq və gücləndirməkdir. Onun sevgisi isə iman və İslamdan deyil, küfr və şirkdəndir. Buna görə İslam və Qur’an hökm etmişdir ki, kim şirk diyarında yaşayır və orada qalmaq onun dinini və imanını zəiflədirsə, gərək oradan iman və İslam diyarına hicrət etsin. Ora ki, insan öz dinini güclü və təsirli saxlasın, yaradıcı və uca bir insanlıqla yaşasın. Uca Allah buyurur: > “O kəslər ki, mələklər onların canlarını alarkən özlərinə zülm etmiş halda tapdılar, onlara dedilər: ‘Nə işdə idiniz?’ Onlar cavab verdilər: ‘Biz yer üzündə zəiflərdən idik.’ Mələklər dedilər: ‘Məgər Allahın yeri geniş deyildimi ki, orada hicrət edəsiniz?!’ Onların məskəni Cəhənnəmdir. Ora necə də pis dönüş yeridir!” (Nisa, 97) Hətta insanın doğulduğu yer əgər haqq dini ilə müharibə aparır, Allahın nurunu söndürməyə çalışırsa, onu hər kəs – hətta orada doğulub böyüyən şəxs belə – dağıtmalıdır. Buradan anlayırıq ki, Peyğəmbərin (s) və səhabələrinin Məkkədən Mədinəyə hicrəti tamamilə təbii idi. Bu hicrət fitrətin, sağlam ağlın və düzgün düşüncənin tələb etdiyi bir addım idi. Çünki o, ali məqsədi və uca hədəfi nəzərə alır, hər şeyi həmin məqsəddən çıxış edərək dəyərləndirir və həmin hədəfə çatmaq yolunda hərəkət edirdi.
Əlavə: Bu hədisin batini mənası budur ki, “vətən” sadəcə torpaq deyil – imanın beşiyi, dinin dayağı, ruhun sığınacağıdır.
— Əgər vətən İslamın qalasıdırsa, onu sevmək – Allahı sevməkdir.
— Əgər vətən küfrün yuvasıdırsa, onu sevmək – şirki sevməkdir.
Mərifi baxımdan, “vətən” həm də qəlbin vətənidir. İnsanın həqiqi vətəni – Allahın hüzurudur. Dünyadakı vətən sevgisi də əslində bu batini həqiqətin kölgəsidir. İnsan öz torpağını sevir, çünki orada imanını qoruyur, Allahın adını ucaldır. Əgər bu torpaq onu Allahdan uzaqlaşdırırsa, artıq vətən deyil, zindandır. Peyğəmbərin (s) Məkkədən Mədinəyə hicrəti də bu həqiqətin canlı nümunəsidir: Məkkə doğum yeri idi, amma iman üçün zindana çevrilmişdi. Mədinə isə iman üçün azadlıq və dirçəliş yurdu oldu.
Beləcə, “vətən sevgisi imandandır” kəlamı – sadəcə torpağa bağlılıq deyil, haqqa bağlılıq, dinə sədaqət, insanlığa xidmət deməkdir.